ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΜΑΣ
Τα περισσότερα από τα πλοία που διαχειρίζεται η Capital Ship Management Corp. έχουν ονομαστεί προς τιμήν γνωστών ηρώων από το λαμπρό παρελθόν της αρχαίας ελληνικής ιστορίας και μυθολογίας. Βλέποντας τα ονόματα των πλοίων μας είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι η πλειοψηφία τους έχει ονομαστεί σε σχέση με εξέχουσες προσωπικότητες, η φήμη των οποίων φτάνει πολύ μακρυά, πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας και οι οποίες αποτελούν παγκόσμια σύμβολα τόλμης, σοφίας, δικαιοσύνης, γενναιότητας, ομορφιάς, φιλίας και αγάπης. Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν μια μεγάλη στρατιωτική μεγαλοφυία, ο Αχιλλέας ήταν ένας μεγάλος πολεμιστής. Ο Μιλτιάδης ήταν ένας μεγάλος στρατηγός. Παρόμοια χαρακτηριστικά μοιράζονταν οι: Socrates, Aristotelis, Agamemnon, Agisilaos, Aristidis, Aristofanis, Apollonas, Aris και άλλοι. Αυτές οι προσωπικότητες απέδειξαν επίσης μεγάλες αρετές, βαθιά αισθήματα και αξιοθαύμαστα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που ενέπνευσαν την ονομασία ορισμένων άλλων πλοίων στο στόλο που διαχειρίζεται η Capital. Τέτοιες είναι οι ιδιότητες που ορίζονται από τους: Atrotos, Anikitos, Athlos, Amor, Amore Mio, Amorito, Alter Ego, Amoureux και άλλους. Επιπλέον, καθώς τέτοιες αρετές εντοπίζονται και στις κουλτούρες άλλων εθνών, υπάρχει μια τρίτη κατηγορία ονομάτων που αντικατοπτρίζουν την παγκόσμια ελκυστικότητα των κυριότερων χαρακτηριστικών του ελληνικού πολιτισμού. Αυτά είναι τα ονόματα: Amadeus Mozart, Ayrton Senna και άλλοι. Αποφασίσαμε να συντάξουμε αυτό το γλωσσάριο για να δώσουμε στην εκτενή οικογένεια φίλων και συνεργατών μας σε όλο τον κόσμο την ευκαιρία να ανακαλύψουν την ιστορία πίσω από τα ονόματα των πλοίων που διαχειριζόμαστε. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι μια τέτοια πρωτοβουλία είναι χρήσιμη και εκπαιδευτική ως μάθημα για το παρελθόν. Κάθε ένας από αυτούς τους ήρωες είχε ένα βαθύ όραμα το οποίο προσπάθησε ακούραστα να επιτύχει και πίστη στον εαυτό του. Δίνουν ένα παράδειγμα για εμάς καθώς προσπαθούμε να περπατάμε στα βήματά τους, να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και να συμβάλουμε με τον δικό μας μοναδικό τρόπο στο κοινό καλό. Η φιλοσοφία και το όραμά μας επηρεάζονται από τους καταξιωμένους προγόνους μας, τα μοναδικά τους επιτεύγματα και τις ηρωικές τους πράξεις. Ας εμπνευστούμε όλοι από το μεγάλο παρελθόν μας, εργαζόμαστε σκληρά και εποικοδομητικά, με ειλικρίνεια και εντιμότητα για να απολαύσουμε ένα θαυμάσιο μέλλον!
| ACHILLEAS (ΑΧΙΛΛΕΑΣ) | « Ψάλλε, Θεά, τον τρομερό θυμό του γιου του Πηλέα ,Αχιλλέα, την καταραμένη οργή, που προξένησε έναν τέτοιο πόνο σε χιλιάδες Αχαιούς… » («Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος οὐλομένην, ἥ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε..») Αυτοί είναι οι πρώτοι στίχοι (το προοίμιο) της Ιλιάδας του Ομήρου. Πράγματι, ο Αχιλλέας είναι ο κεντρικός χαρακτήρας του ποιήματος και μία σημαντική προσωπικότητα στην αρχαία ελληνική μυθολογία και πολιτισμό. Είναι ένας όμορφος νεαρός άνδρας και ένας γενναίος πολεμιστής, πιστός φίλος και φοβερός εχθρός, έξυπνος και σκληρός, ευγενής και εκρηκτικός, σπουδαίος ήρωας ,κι όμως ,τόσο βαθιά ανθρώπινος. Ο Αχιλλέας ήταν γιος της νύμφης Θέτιδος και του Πηλέα, του βασιλιά των Μυρμιδόνων. Μεταγενέστεροι μύθοι αφηγούνται ότι η μητέρα του προσπάθησε να τον κάνει αθάνατο, αλλά άφησε ευάλωτο ένα μέρος του σώματός του: τη φτέρνα του. Ο Αχιλλέας ανατράφηκε στο Πήλιο, από τον Κένταυρο Χείρωνα και έγινε ένας μορφωμένος πρίγκιπας και ένας ισχυρός πολεμιστής. Κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, ο Αχιλλέας πέτυχε πολυάριθμα κατορθώματα. Αλλά στο δέκατο έτος, θυμωμένος με τον Αγαμέμνονα, διοικητή του ελληνικού στρατεύματος, ο Αχιλλέας αποσύρεται από τη μάχη και αρνείται να πολεμήσει. Οι Έλληνες βρίσκονται στα πρόθυρα να χάσουν τον πόλεμο. Ο στενότερος φίλος του, ο Πατρόκλος, προτρέπει τον ήρωα να του δανείσει την πανοπλία του για να οδηγήσει τους Μυρμιδόνες. Ο Αχιλλέας συναινεί και ο Πάτροκλος σκοτώνεται από τον Έκτορα, τον γενναίο πρίγκιπα της Τροίας. Εξοργισμένος από τον θάνατο του Πατρόκλου, ο Αχιλλέας μπαίνει στη μάχη και αναζητά τον Έκτορα για να πάρει εκδίκηση. Αφού σκότωσε τον πρίγκιπα της Τροίας, ο Αχιλλέας δένει το σώμα του Έκτορα στο άρμα του, σέρνοντάς το γύρω από το πεδίο της μάχης επί εννέα ημέρες. Τότε, ο πατέρας του Έκτορα, Πρίαμος, ζητάει το σώμα του γιου του για να του αποδώσει τις κατάλληλες τιμές της τελετουργίας της ταφής. Η Ιλιάδα του Ομήρου δεν αναφέρει το τέλος του Αχιλλέα, αλλά άλλοι μύθοι ολοκληρώνουν την ιστορία: Ο Αχιλλέας σκοτώθηκε σύντομα από τον Πάρη, αδερφό του Έκτορα, από ένα βέλος στη φτέρνα. Καθώς η μητέρα του τον είχε προειδοποιήσει, ότι θα πέθαινε είτε γέρος και άσημος, είτε νέος και φημισμένος, ο Αχιλλέας δεν δίστασε να επιλέξει. |
| ACTIVE (ΕΝΕΡΓΟΣ,ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΣ) | Αυτά τα ονόματα πλοίων έχουν εμπνευστεί από τα αρχέτυπα του θαρραλέου και ορμητικού πολεμιστή, ο οποίος είναι ενεργός, παλεύει με γενναιότητα και τόλμη, αγωνίζεται με όλη του τη δύναμη για να επιτύχει τους στόχους του και, είναι ακόμα πιο δραστήριος κατά την περίοδο της ειρήνης. Στην ελληνική ιστορία, αυτό το αρχέτυπο ενσαρκώθηκε από τους αρχαίους Σπαρτιάτες, ένα πανελλήνιο παράδειγμα γενναίων πολεμιστών, με απίστευτη πειθαρχία και εκπαίδευση, που τους καθιστούσε την πιο σκληρή πολεμική μηχανή του αρχαίου κόσμου. Στην αρχαία Σπάρτη υπήρχε η πεποίθηση ότι οι στρατιώτες έπρεπε να επιστρέψουν από τη μάχη είτε νικηφόροι ,είτε νεκροί. Πριν από τη μάχη, οι Σπαρτιάτισσες μάνες παρέδιδαν την ασπίδα στους γιους τους, λέγοντάς τους «είτε με αυτή, είτε επάνω σ’αυτή»( « ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς ») ,που σήμαινε «να επιστρέψουν νικητές με την ασπίδα τους, ή να πεθάνουν στη μάχη και να μεταφερθούν πάνω στην ασπίδα τους νεκροί». Στην αρχαία ελληνική ιστορία, η μάχη των Θερμοπυλών και η θυσία του Λεωνίδα και των 300 στρατιωτών του, είναι άλλο ένα λαμπρό παράδειγμα ηρωισμού και αλτρουισμού. Η αφοσίωση αυτών των στρατιωτών στη χώρα τους, η ανδρεία τους και η αυτοθυσία τους έδωσαν το παράδειγμα του ακτιβισμού, εμπνέοντας πολλά έθνη και λαούς, πολύ πιο πέρα από την Ελλάδα. |
| ADONIS (AΔΩΝΙΣ) | Ο Άδωνις είναι μια μυθολογική μορφή της αιώνιας νιότης και της εκθαμβωτικής ομορφιάς, που έγινε ο εραστής της Αφροδίτης, της θεάς της αγάπης. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για τη γέννηση και την προέλευσή του. Σύμφωνα με την πιο κοινώς αποδεκτή, η μητέρα του, η Mύρρα ή Σμύρνα, μετατράπηκε σε δέντρο, από το οποίο γεννήθηκε ο Άδωνις. Μόλις γεννήθηκε, ήταν τόσο όμορφος, που η Αφροδίτη τον έβαλε σε μια λάρνακα, την οποία εμπιστεύτηκε στην Περσεφόνη. Αλλά η θεά του Κάτω Κόσμου επίσης γοητεύτηκε από αυτόν και αρνήθηκε να τον δώσει πίσω. Η διένεξη μεταξύ των δύο θεών διευθετήθηκε από τον Δία. Αποφάσισε ότι ο Άδωνις θα περνούσε τέσσερις μήνες με την Περσεφόνη, τέσσερις με την Αφροδίτη και τους υπόλοιπους όπου εκείνος επιθυμούσε περισσότερο. Και ο νεαρός επέλεξε την όμορφη, ανοιχτόχρωμη και ροδαλή Αφροδίτη. Μια τέτοια απόκοσμη ομορφιά ήταν καταδικασμένη να διαρκέσει λίγο. Διαφορετικές παραλλαγές αφηγούνται πώς ο Άρης ζήλεψε τον Άδωνη και έστειλε έναν αγριόχοιρο για να τον σκοτώσει. Καθώς η Αφροδίτη ράντιζε νέκταρ στο σώμα του, κάθε σταγόνα του αίματος του Άδωνη μετατρεπόταν σε βραχύβια, κόκκινη ανεμώνη, ένα λουλούδι που παίρνει το όνομά του από τον άνεμο που το κάνει τόσο εύκολα να πέφτει. Η λατρεία του Αδώνιδος έχει ανατολίτικες ρίζες, όπως υποδηλώνει το όνομά του, που προέρχεται από τη σημιτική λέξη "adon", που σημαίνει κύριος. Είναι άγνωστο το πότε η λατρεία ενσωματώθηκε στον ελληνικό πολιτισμό, είναι όμως σαφές το ότι ο Άδωνις θεωρήθηκε ως ο θεός της βλάστησης, μια θεότητα της ζωής-του θανάτου-της αναγέννησης, δεμένη με τους ετήσιους κύκλους της φύσης. Η λατρεία του ασκήθηκε κυρίως από γυναίκες. Στην Αθήνα, τα "Αδώνεια" γιορτάζονταν το κατακαλόκαιρο, με το φύτεμα σπόρων που ξεφύτρωναν σύντομα, αλλά και μαραίνονταν αμέσως. Οι γυναίκες συγκεντρώνονταν και θρηνούσαν για την πρόωρη απώλεια του θεού της βλάστησης, του οποίου η ομορφιά και η νεότητα, η αγάπη και η γονιμότητα τελικά θα κυριαρχούσαν στο σκοτάδι και στο θάνατο. |
| AGAMEMNON (ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ) | Ο Αγαμέμνων, γιος του Ατρέα, στην Ιλιάδα του Ομήρου και στην τραγική ποίηση, είναι ο βασιλιάς των Μυκηνών, ο ισχυρότερος από τους Έλληνες ηγέτες και ο διοικητής του στρατεύματος που πολιόρκησε την Τροία. Το όνομά του σημαίνει "πολύ αποφασιστικός" και απεικονίζεται ως επιβλητική φιγούρα και γενναίος πολεμιστής, αλλά επίσης πεισματάρης, αλαζονικός, και συχνά αδίστακτος. Ο Αγαμέμνονας και ο αδελφός του, Μενέλαος, κυνηγήθηκαν από μια κατάρα, η οποία μετέτρεψε τη ζωή τους σε μια τρομερή αλληλουχία ατυχίας, δολοφονίας και προδοσίας. Η έλλειψη ανέμου εμπόδισε τον ελληνικό στρατό να αποπλεύσει από την Αυλίδα στην Τροία, λόγω της οργής της θεάς Αρτέμιδος εναντίον του Αγαμέμνονα, η οποία μπορούσε να κατευναστεί μόνο με τη θυσία της Ιφιγένειας, της μεγαλύτερης κόρης του βασιλιά. Παρόλο που ήταν απρόθυμος στην αρχή ο Αγαμέμνων, τελικά προσκαλεί τη σύζυγό του Κλυταιμνήστρα και την κόρη Ιφιγένεια στην Αυλίδα, με το πρόσχημα ότι η κοπέλα έπρεπε να παντρευτεί τον Αχιλλέα. Σύμφωνα με ορισμένες εκδοχές, η Ιφιγένεια θυσιάστηκε πράγματι, ενώ σύμφωνα με άλλες δεν σκοτώθηκε, καθώς η Άρτεμις την αντικατέστησε με ένα ελάφι και την έκανε ιέρεια. Κατά την διάρκεια του πολέμου της Τροίας ο Αγαμέμνονας έκανε πολλές ηρωικές πράξεις. Η αλαζονεία του, όμως, τον οδήγησε να διαπληκτιστεί με τον Αχιλλέα, ο οποίος, προσβεβλημένος, αποσύρθηκε από τη μάχη, προκαλώντας σοβαρές καταστροφές στον ελληνικό στρατό. Όταν η Τροία κατακτήθηκε, ο Αγαμέμνονας πήρε ως τρόπαιο τη μάντισσα Κασσάνδρα, κόρη του Πρίαμου . Μετά από ένα ταξίδι γεμάτο περιπέτειες, ο Αγαμέμνονας έφτασε στις Μυκήνες. Οι θριαμβευτικές τιμές υποδοχής από τη σύζυγό του δεν ήταν παρά μια παγίδα. Η Κλυταιμνήστρα δεν είχε συγχωρήσει ποτέ τον σύζυγό της για τη σφαγή της Ιφιγένειας και κατά τη διάρκεια της απουσίας της βρήκε έναν εραστή, τον Αίγισθο . Μαζί δολοφόνησαν τόσο τον βασιλιά, όσο και την όμορφη σκλάβα του και κυβέρνησαν τις Μυκήνες, μέχρι που, με τη σειρά τους, δολοφονήθηκαν από το μικρότερο παιδί και μοναδικό γιο του Αγαμέμνονα, Ορέστη. |
| AGISILAOS (ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ) | Ο Αγησίλαος ή Αγησίλαος ο Β’, ήταν ο βασιλιάς της ελληνικής πόλης-κράτους της Σπάρτης. Γεννήθηκε το 444 π.Χ. και απροσδόκητα διαδέχθηκε τον αδελφό του στο θρόνο, μετά τον θάνατό του το 400 π.Χ. Ήταν μικρόσωμος και κουτσός εκ γενετής, ένα μάλλον αποτρεπτικό χαρακτηριστικό σε μια πόλη φημισμένη, κυρίως για τους ακατάβλητους πολεμιστές του. Πράγματι, τα γεγονότα αυτά χρησιμοποιήθηκαν ως επιχειρήματα κατά της ανόδου του στο θρόνο της Σπάρτης. Ωστόσο, ο Αγησίλαος αποδείχθηκε ένας θαρραλέος στρατιωτικός ηγέτης κι ένας δημοφιλής βασιλιάς. Ο Πλούταρχος, ένας από τους σημαντικότερους βιογράφους της ελληνικής και της ρωμαϊκής αρχαιότητας, ήταν ένας ένθερμος θαυμαστής του Αγησίλαου. Στο διάσημο έργο του «Παράλληλες ζωές», καταγράφει λεπτομερώς την πολιτική καριέρα του Αγησίλαου και σκιαγραφεί ζωηρά την προσωπικότητά του. Η βασιλεία του Αγησιλάου συνέπεσε στην ελληνική ιστορία με μια εποχή σπαρτιατικής ηγεμονίας, μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και την ήττα της πόλης-κράτους των Αθηνών. Συμμετείχε σε πολυάριθμες εκστρατείες της Σπάρτης στην Ελλάδα, στη Μικρά Ασία, ακόμη και στην Αίγυπτο, με νικηφόρα κυρίως αποτελέσματα. Όμως ο Αγησίλαος απέτυχε να αναγνωρίσει την άνοδο της ισχυρής ελληνικής πόλης των Θηβών. Στη μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ., η Θήβα, υπό την διοίκηση του στρατηγού Επαμεινώνδα, νίκησε το σπαρτιατικό στράτευμα. Αν και ο ίδιος ο Αγησίλαος δεν συμμετείχε σε αυτή τη μάχη, η τακτική του ήταν γενικά εχθρική απέναντι στη Θήβα και συνέβαλε σημαντικά στη σύγκρουση των δύο πόλεων και,ως εκ τούτου, στην παρακμή της Σπάρτης. Προκειμένου να συγκεντρώσει κεφάλαια για να συνεχίσει τον πόλεμο εναντίον των εχθρών του, ο Αγησίλαος πήγε στην Αίγυπτο ως επικεφαλής μισθοφορικής δύναμης, σε ηλικία 80 ετών. Η ανάμειξή του ήταν επιτυχημένη, αλλά ο Αγησίλαος πέθανε το 361 π.Χ. στην Κυρήνη κατά την επιστροφή στην πατρίδα, ενώ το σώμα του μεταφέρθηκε στη Σπάρτη, όπου θάφτηκε. Λέγεται ότι όταν ρωτήθηκε αν θα ήθελε να ανεγερθεί ένα μνημείο προς τιμήν του, έδωσε την ακόλουθη απάντηση: "Αν έχω κάνει κάποια υψηλή πράξη, αυτό είναι ένα επαρκές μνημείο. Αν δεν έχω κάνει τίποτα το υψηλό, όλα τα αγάλματα του κόσμου δεν πρόκειται να συντηρήσουν τη μνήμη μου". |
| AIAS (ΑΙΑΣ) | Ο Αίας (Ajax), γιος του Τελαμώνα, βασιλιάς του ελληνικού νησιού της Σαλαμίνας, είναι ένας από τους κυριότερους πολεμιστές που πολέμησαν στον Τρωικό πόλεμο, και περιγράφεται στην Ιλιάδα, το αρχαίο ελληνικό επικό ποίημα που έγραψε ο Όμηρος. Η ετυμολογία του ονόματός του συνδέεται ενδεχομένως με την ελληνική λέξη για τον αετό (aetos, αἰετός, αετός). Περιγράφεται ως ένας επιβλητικός, μεγαλόσωμος άνδρας , ισχυρός και γενναίος, ακούραστος και αυτοελεγχόμενος, τραχύς πολεμιστής, δεύτερος μόνο μετά τον Αχιλλέα, ο οποίος όμως δεν διέθετε ευγενική φινέτσα . Μετά τον θάνατο του Αχιλλέα στην Τροία, ο Αίας μαζί με τον Οδυσσέα, βασιλιά της Ιθάκης, κατόρθωσαν να βγάλουν το σώμα του Αχιλλέα από το πεδίο της μάχης για να το θάψουν με τις κατάλληλες τιμές. Μετά την ταφή, όμως, οι δύο άνδρες διαπληκτίστηκαν για το ποιος θα έπρεπε να πάρει την πανοπλία του Αχιλλέα. Η Θέτις, η μητέρα του ήρωα, είχε υποσχεθεί την πανοπλία ως τρόπαιο στον πιο γενναίο μεταξύ των Ελλήνων. Ο Αίας ισχυρίστηκε ότι ήταν αυτός που άξιζε την πολύτιμη πανοπλία, σφυρηλατημένη από τον ίδιο τον θεό Ήφαιστο, υποστηρίζοντας ότι ήταν ο ισχυρότερος πολεμιστής, αυτός που διέσωσε το ελληνικό στράτευμα σε πολλές περιστάσεις. Όμως ο πανούργος κι εύγλωττος Οδυσσέας έπεισε τους κριτές να ευνοήσουν τον εαυτό του και κέρδισε τη διαμάχη. Ο Αίας αισθάνθηκε τόσο ταπεινωμένος που προτίμησε να πεθάνει, πέφτοντας πάνω στο δικό του σπαθί. Στην ελληνική τραγωδία του Σοφοκλή που φέρει το όνομά του, ο Αίας, τυφλωμένος από τη μανία του, επιτίθεται σε ένα κοπάδι προβάτων, πιστεύοντας ότι μάχεται ενάντια στους Έλληνες ηγέτες Οδυσσέα και Αγαμέμνονα. Μόλις ανακτά τις αισθήσεις του, συνειδητοποιεί τι έχει κάνει και αυτοκτονεί, προτιμώντας τον θάνατο από την ατίμωση. Παρά το θλιβερό του τέλος, ο Αίας λατρευόταν στη Σαλαμίνα ως απόγονος του Δία και του Αιακού, ενός από τους κριτές του Κάτω Κόσμου. Υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος σε αυτόν και μια γιορτή προς τιμήν του. Η λατρεία του υιοθετήθηκε και στην Αθήνα, όπου μια από τις δέκα φυλές ονομάστηκε Αιαντίς, εξαιτίας του μεγάλου ομηρικού ήρωα. |
| AIOLOS (ΑΙΟΛΟΣ) | Στην ελληνική μυθολογία ο Αίολος ήταν ο κυβερνήτης των ανέμων. Στην Οδύσσεια του Ομήρου, ραψωδία 10, ο Αίολος ζει στο πλωτό νησί της Αιολίας. Ο Οδυσσέας και το πλήρωμά του έφτασαν στην Αιολία κατά τη διάρκεια ενός από τα περιπετειώδη ταξίδια τους και ο Αίολος τους παρείχε γενναιόδωρα φιλοξενία για ένα μήνα. Όταν ήρθε η ώρα να φύγουν οι καλεσμένοι του, ο Αίολος έδωσε στον ήρωα έναν ασκό που περιείχε όλους τους ανέμους, εκτός από τον Ζέφυρο, τον απαλό δυτικό άνεμο, για να τους γυρίσει στο σπίτι. Τα πλοία του Οδυσσέα ταξίδεψαν για εννέα μέρες. Μπορούσαν τώρα να δουν στον ορίζοντα τα βουνά της αγαπημένης τους Ιθάκης. Όμως, όταν ο Οδυσσέας ξαποσταίνει για λίγο, οι σύντροφοί του ανοίγουν την τσάντα, καχύποπτοι ότι περιείχε μυστικούς θησαυρούς. Οι άνεμοι απελευθερώνονται και ακολουθεί μια τρομερή καταιγίδα. Τα σκάφη εκτινάσσονται πίσω στην Αιολία, αλλά ο Αίολος αρνείται να τους προσφέρει οποιαδήποτε περαιτέρω βοήθεια. Υπάρχουν κι άλλες μυθολογικές μορφές που φέρουν επίσης το ίδιο όνομα. Η σημαντικότερη ήταν αυτή του Αίολου, γιου των Ελλήνων, και ιδρυτή της Αιολικής φυλής του ελληνικού έθνους. Οι μεταγενέστεροι συγγραφείς τείνουν να συγχέουν τις διαφορετικές μυθικές προσωπικότητες. Ο Αίολος συνήθως θεωρείται ως ο γιος του Ποσειδώνα, ο αθάνατος θεός που διοικεί τους ανέμους και ενσαρκώνει τις δυνάμεις τους. |
| AKADIMOS (ΑΚΑΔΗΜΟΣ) | Ο Ακάδημος ήταν ένας αρχαίος ήρωας της Αττικής. Ο μυθολογικός ήρωας αναφέρεται επίσης ως "Eκάδημος" και το προάστιο που έφερε το όνομά του, ως «Ακαδήμεια» ή Ακαδημία. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ακάδημος βοήθησε τους μυθολογικούς αδελφούς Διόσκουρους, Κάστορα και Πολυδεύκη, να βρουν την αδελφή τους. Οι Διόσκουροι είχαν έρθει στην Αττική ψάχνοντας για την αδερφή τους Ελένη, που είχε απαχθεί από τον ήρωα Θησέα. Ο Ακάδημος τους έδειξε τον τόπο (Αφίδνες), όπου η αδελφή τους ήταν κρυμμένη, προδίδοντας την εμπιστοσύνη του Θησέα. Λόγω της βοήθειας που τους προσέφερε, ο Διόσκουροι πάντα τιμούσαν τον Ακάδημο, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Και όταν ακόμα οι Λακεδαιμόνιοι εισέβαλαν, καταστρέφοντας και ρημάζοντας ολόκληρη την Αττική, πάντα έδειχναν σεβασμό στην περιοχή της Ακαδημίας. Μερικοί ιστορικοί, εντοπίζουν τον Ακάδημο στον Απόλλωνα, θεό του φωτός και της μουσικής, ενώ άλλοι θεωρούν το όνομά του ως έναν απλό επιθετικό προσδιορισμό στον θεό. Τέλος, πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι περίπου το 387 π.Χ. ο μεγάλος φιλόσοφος Πλάτων ίδρυσε τη φημισμένη Σχολή του, την Πλατωνική Ακαδημία, στον ελαιώνα, το πάρκο και το γυμνάσιο αφιερωμένα στον Ακάδημο. |
| AKERAIOS (ΑΚΕΡΑΙΟΣ) | Η λέξη Ακέραιος στα ελληνικά σημαίνει αδιαίρετος, αμείωτος, πλήρης. Υποδηλώνει αυτό που δεν μπορεί να χωρισθεί, αφού θεωρείται ως σύνολο, διατηρώντας τη μορφή του και κάθε συστατικό του, το περιεχόμενό του και όλες τις ιδιότητές του. Ο όρος ακέραιος σημαίνει επίσης, άφθαρτος αλώβητος, αδιάφθορος. Πολλοί αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, και ειδικά ο Σωκράτης, αναλογίστηκαν το νόημα της λέξης ακέραιος, που συνδέεται με την ηθική ακεραιότητα και την αρετή. |
| AKTORAS (ΑΚΤΩΡ) | Το όνομα Άκτωρ προέρχεται από το ρήμα ἄγω", το οποίο υποδηλώνει το να οδηγείς ή να τραβάς, συνεπώς σημαίνει "ο ηγέτης". Αρκετές μυθολογικές μορφές μοιράζονται το ίδιο όνομα, όμως δύσκολα αναλαμβάνουν σημαντικό ρόλο και οι ιστορίες γύρω από αυτές είναι πολυάριθμες, αλλά θολές. Στην αρχαία ελληνική ιστορία, ένας ήρωας ονόματι Άκτωρ ήταν βασιλιάς των Μυρμιδόνων. Ήταν συγγενής του Πηλέα, πατέρα του Αχιλλέα, στον οποίο παραχώρησε το θρόνο. Ένας άλλος Άκτωρ παντρεύτηκε την Αίγινα, μια όμορφη παρθένα την οποία αγαπούσε επίσης και ο θεός Δίας. Έδωσε το όνομά της σε ένα νησί που πριν ονομαζόταν Οινώνη νησί του κρασιού. Ο Άκτωρ και η Αίγινα είχαν έναν γιο, τον Μενοίτιο, ο οποίος έγινε ο πατέρας του Πατρόκλου, του καλύτερου φίλου του Αχιλλέα. Συναντάμε επίσης τον Άκτορα ως πολεμιστή στη Θήβα και ως βασιλιά στην Πελοπόννησο. Ο τελευταίος είχε δύο τρομερούς δίδυμους γιους, τον Εύρυτο και του Κτέατο, γνωστούς ως Μολιονίδες, που σκοτώθηκαν από τον Ηρακλή. Ένας άλλος Άκτωρ βρισκόταν ανάμεσα στους συντρόφους του εξόριστου Αινεία στην αναζήτηση μιας νέας πατρίδας μετά την πτώση της Τροίας. |
| ALEXANDER THE GREAT (ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ) | Ο Αλέξανδρος Γ΄, περισσότερο γνωστός ως Μέγας Αλέξανδρος, γεννήθηκε στην Πέλλα το 356 π.Χ. Ήταν γιος του βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππου Β΄, ο οποίος κατάφερε να καθυποτάξει το μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας υπό την ηγεμονία του. Έλαβε μια άριστη εκπαίδευση υπό την καθοδήγηση του φιλόσοφου Αριστοτέλη. Από νεαρή ηλικία εκδήλωσε τον φιλόδοξο χαρακτήρα του, την ισχυρή του θέληση και τις εξαιρετικές στρατιωτικές ικανότητές του. Σε ηλικία δέκα ετών εξημέρωσε ένα άγριο άλογο, το οποίο ονόμασε Βουκεφάλα και το κράτησε ως πιστό σύντροφό του στις εκστρατείες του. Έγινε αντιβασιλέας του βασιλείου της Μακεδονίας όταν ήταν μόλις δεκαέξι ετών και συμμετείχε σε μάχες στο πλευρό του πατέρα του. Όταν ο Φίλιππος δολοφονήθηκε το 336 π.Χ., ο Αλέξανδρος τον διαδέχθηκε στο θρόνο. Αφού εγκαθίδρυσε την εξουσία του στην Ελλάδα, οραματίστηκε την επέκταση του βασιλείου του στην Ανατολή. Σε δέκα χρόνια, κατέκτησε τη Μικρά Ασία, τη Συρία, την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, την Περσία, τη Βακτριανή, εισβάλλοντας μάλιστα και στην Ινδία. Σχεδίαζε να φτάσει στα όρια του τότε γνωστού κόσμου, αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος το 323 π.Χ., σε ηλικία 33 ετών, λόγω μιας σύντομης, μυστηριώδους ασθένειας. Ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές ιδιοφυίες όλων των εποχών, ένας αήττητος ηγέτης, ένας πολύ επιτυχημένος διοικητής, ο οποίος απέκτησε μια θρυλική φήμη όχι μόνο εντός της Ελλάδας, αλλά και ανάμεσα σε πολλούς πολιτισμούς παγκοσμίως. Η τεράστια αυτοκρατορία που δημιούργησε ήταν αναπόφευκτα βραχύβια, αφού σύντομα μοιράστηκε ανάμεσα στους συντρόφους του και στα μέλη της μακεδονικής αριστοκρατίας. Ανέτειλε μια νέα εποχή: οι ανεξάρτητες πόλεις-κράτη αντικαταστάθηκαν από εκτεταμένα βασίλεια, κυβερνούμενα από κληρονομικούς ηγέτες, που σύντομα θα προσαρτηθούν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ωστόσο, η πιο σημαντική πτυχή της κατάκτησης του Αλεξάνδρου ήταν η πολιτιστική της επίδραση: ο ελληνικός πολιτισμός εξαπλώθηκε στην ευρύτερη έκταση από ποτέ, και αφού αφομοίωσε επιρροές από άλλες παραδόσεις, εμπλουτίστηκε και καθιερώθηκε ως μια σχεδόν "καθολική" κουλτούρα. Αυτή η διαδικασία δημιούργησε την ιδιαίτερη ταυτότητα της Ελληνιστικής περιόδου στην αρχαιότητα και η απήχησή της παρέμεινε ξεχωριστή, εδώ και αιώνες. |
| ALKIVIADIS (ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ) | Ο Αλκιβιάδης γιος του Κλεινία, είναι μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Ήταν ένας άνθρωπος με σπάνια χαρίσματα και εξίσου σημαντικές αδυναμίες. Ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Πλούταρχος ισχυρίζεται ότι "οπουδήποτε πήγε, γοήτευσε τόσο τους άντρες όσο και τις γυναίκες". Ο Αλκιβιάδης ήταν πράγματι ένας χαρισματικός πολιτικός, ένας μεγάλος στρατηγός και ένας πειστικός ομιλητής, ο οποίος όμως χρησιμοποίησε τις ιδιότητές του, μάλλον για να προωθήσει την προσωπική του σταδιοδρομία και να επιτύχει τις δικές του φιλοδοξίες, παρά για να αναλογιστεί εκείνες της πόλης του. Και η Αθήνα πολλές φορές υπέφερε από τις ευκαιριακές συμμαχίες του με τους εχθρούς της. Ο Αλκιβιάδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 450 π.Χ. προερχόμενος από μια επιφανή, αριστοκρατική οικογένεια. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο δάσκαλός του ήταν ο πολιτικός Περικλής, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τον θεσμό της δημοκρατίας στην Αθήνα στην πιο εκλεπτυσμένη της μορφή, καθώς και για την ανέγερση μεγάλων μνημείων, όπως ο Παρθενώνας. Ο Αλκιβιάδης έλαβε μια λαμπρή εκπαίδευση, καθώς ήταν μαθητής του Σωκράτη και του Πλάτωνα, ενός από τους πιο γνωστούς φιλοσόφους όλων των εποχών. Ο Αλκιβιάδης απεικονίζεται στα έργα του Πλάτωνα, να δείχνει μεγάλη ευλάβεια και σεβασμό στον Σωκράτη. Παρ’ όλα αυτά, οι ιδέες του νεαρού είχαν ελάχιστα κοινά στοιχεία με τη μετριοπαθή τακτική του καθοδηγητή του, ή την λιτή ζωή του δασκάλου του. Από νεαρή ηλικία λαχταρούσε ν’ αποσπά την προσοχή του κοινού, διψούσε για δύναμη, πολυτέλεια, απόλαυση και κίνδυνο. Ως πολιτικός, ο Αλκιβιάδης έπαιξε σημαντικό ρόλο στο δεύτερο μισό του 5ου αι. Π.Χ., κατά τη διάρκεια των ταραγμένων χρόνων του Πελοποννησιακού Πολέμου. Η ζωή του και η πολιτική του καριέρα ήταν γεμάτες περιπέτειες, καθώς άλλαζε την αφοσίωσή του πολλές φορές. Αυτομόλησε πρώτα στη Σπάρτη και στη συνέχεια, στην Περσία, όπου ενεργούσε ως στρατηγικός σύμβουλος εναντίον των συμφερόντων της Αθήνας, εξασφαλίζοντας πολύτιμα οφέλη για όποια κατάσταση υπηρετούσε. Και στις δύο περιπτώσεις όμως, κατάφερε γρήγορα να κάνει ισχυρούς εχθρούς και να πέσει σε δυσμένεια. Επέστρεψε στην Αθήνα, όπου του αποδόθηκαν μεγάλες τιμές, αλλά οι εχθροί του τελικά κατάφεραν να τον εκδιώξουν για δεύτερη φορά. Τράπηκε σε φυγή στη Φρυγία, όπου δολοφονήθηκε μυστηριωδώς το 404 π.Χ., το ίδιο το έτος που η γενέτειρά του υπέκυψε στον διχαστικό Πελοποννησιακό Πόλεμο. |
| ALTEREGO | Η ελληνική λέξη «φίλος» προέρχεται από το ρήμα 'φιλώ', που υποδηλώνει την αγάπη, σύμφωνα με την αρχαία έννοια της λέξης. Η φιλία ή «φιλία» στα ελληνικά είναι ο δεσμός της αμοιβαίας αγάπης, αφοσίωσης και κατανόησης (χωρίς ερωτικό πόθο), που ενώνει δύο ή περισσότερα μη-συγγενικά πρόσωπα. Είναι μια ανάγκη που πηγάζει από την έμφυτη τάση του ανθρώπου να επικοινωνεί και μπορεί να φτάσει ακόμη και στην αυτοθυσία. Η φιλία κατέχει ηγετικό ρόλο σε πολυάριθμους ελληνικούς μύθους και στην ελληνική ιστορία, όπου οι φίλοι επέδειξαν αμοιβαία πίστη και αφοσίωση και δεν δίστασαν να πεθάνουν ο ένας για τον άλλον, θεωρώντας τον φίλο τους ως το "άλλο τους εγώ", τον άλλο τους εαυτό . Φημισμένη υπήρξε η μυθική φιλία μεταξύ του Αχιλλέα και του Πατρόκλου στο επικό ποίημα της Ιλιάδας. Όταν ο Πάτροκλος σκοτώθηκε από τον Έκτορα κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, ο Αχιλλέας πήρε το σώμα του μετά από σκληρή μάχη και το προετοίμασε για την ταφή, θρηνώντας ακατάπαυστα. Την επόμενη μέρα, όρμησε στη μάχη, σκοτώνοντας αμέτρητους Τρώες, και τελικά τον ίδιο τον Έκτορα τον ηγετικό πολεμιστή της Τροίας, προκειμένου να εκδικηθεί για το θάνατο του στενού του φίλου. Επίσης, η μυθική φιλία μεταξύ του Ιόλαου και του Ηρακλή ήταν το ίδιο φημισμένη. Ο Ιόλαος, ο πιστός σύντροφος του Ηρακλή, συμμετείχε στους περισσότερους από τους αγώνες του ημίθεου, ακολουθώντας τον ακόμη και στην ανάβασή του στο βουνό Οίτη, για την τελική θυσία και την αποθέωση. Μεταξύ των ιστορικών μορφών, η πιο γνωστή φιλία είναι αυτή του Δάμωνα και του Φειδία, των Πυθαγόρειων φιλοσόφων του 4ου αιώνα π.Χ. Όταν ο Φειδίας καταδικάστηκε σε θάνατο από τον Διονύσιο Α΄, τύραννο των Συρακουσών, κάλεσε τον Δάμωνα ως εγγυητή, επειδή έπρεπε να πάει για τελευταία φορά σπίτι να αποχαιρετήσει την οικογένειά του και να διευθετήσει κάποιες οικογενειακές υποθέσεις. Ο Δάμων πρόθυμα συμφώνησε ότι θα έπρεπε να σκοτωθεί, σε περίπτωση που ο φίλος του δεν εμφανιζόταν. Ο τύραννος, βαθιά συγκινημένος, άφησε και τους δύο άνδρες ελεύθερους. Τέλος, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε έναν πολύ αγαπημένο σύντροφο, τον Ηφαιστίωνα, ο οποίος ανέλαβε σημαντικές αποστολές κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του μεγάλου στρατηγού. Όταν αυτός πέθανε κατά τη διάρκεια του εορτασμού των Διονυσίων, ο Αλέξανδρος, συντετριμμένος δεν έφαγε τίποτε για τρεις μέρες και έστειλε έπειτα έναν αγγελιοφόρο στο μαντείο του Άμμωνα-Δία, ζητώντας να μάθει αν μπορούσε να κάνει θυσίες προς τιμήν του νεκρού του φίλου, έτσι όπως θα ταίριαζαν σε έναν ήρωα. |
| AMADEUS (ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ) | Το όνομα αυτό έχει συσχετιστεί με μία από τις μεγαλύτερες μουσικές ιδιοφυΐες και έναν από τους σπουδαιότερους συνθέτες όπερας όλων των εποχών, τον Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (Wolfgang Amadeus Mozart). Ο μεγάλος αυστριακός συνθέτης γεννήθηκε στο Σάλτσμπουργκ το 1756 και πέθανε στη Βιέννη το 1791. Ο Μότσαρτ, γιος του μουσικού και συνθέτη Λέοπολντ Μότσαρτ (Leopold Mozart), είχε αρχίσει να παίζει πιάνο από την πρώιμη παιδική του ηλικία και άρχισε να συνθέτει μουσική όταν ήταν μόλις πέντε χρονών! Εμφανίστηκε ενώπιον του κοινού μαζί με την ταλαντούχα αδελφή του, Μαρία Άννα, ως παιδί-θαύμα. Κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του, ο Μότσαρτ συνέθεσε πολυάριθμα μουσικά κομμάτια. Σπούδασε κάθε είδους μουσική, συνθέτοντας όπερες, συμφωνίες, σονάτες, συναυλίες πιάνου, συνθέσεις μουσικής δωματίου και θρησκευτική μουσική. Ανάμεσα στις πιο δημοφιλείς του συνθέσεις είναι οι όπερες: Η απαγωγή από το Σεράι, Οι Γάμοι του Φίγκαρο, ο Ντον Τζιοβάννι, Έτσι κάνουν όλες και, Ο Μαγικός Αυλός, οι Συμφωνίες αρ 40 σε σολ ελάσσονα και αρ. 41 σε Ντο μείζονα, γνωστή ως Συμφωνία του Διός (The Jupiter Symphony), καθώς επίσης και το Ρέκβιεμ του. Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ μαζί με τον Γιόζεφ Χάυντν, τον Λούντβιχ βαν Μπετόβεν και τον Φραντς Σούμπερτ αποτελούν τους σημαντικότερους εκπροσώπους του λεγόμενου βιεννέζικου κλασικισμού στη μουσική, και τη λεγόμενη «Πρώτη Σχολή της Βιέννης». |
| AMFITRION (ΑΜΦΙΤΡΥΩΝ) | Ο Αμφιτρύων, στην ελληνική μυθολογία, ήταν ο γιος του Αλκαίου, βασιλιά της Τίρυνθας. Θεωρήθηκε ήρωας της Θήβας, όπου βρήκε καταφύγιο όταν, άθελά του, ένας από τους συγγενείς του σκοτώθηκε εξαιτίας του. Αρραβωνιάστηκε την Αλκμήνη και, για να την παντρευτεί, υποχρεώθηκε να πάει σε μια αποστολή στα Ιόνια νησιά και να πάρει εκδίκηση από τους Τηλεβόες, που είχαν σκοτώσει τους αδελφούς της στην Αργολίδα. Τους νίκησε και επέστρεψε στη Θήβα για να παντρευτεί την Αλκμήνη . Εξαιτίας της κακοτυχίας, όμως, η Αλκμήνη, πριν από αυτόν, είχε ήδη κοιμηθεί με τον Δία, ο οποίος την συνάντησε έχοντας μεταμορφωθεί σε Αμφιτρύωνα. Η Αλκμήνη και ο Αμφιτρύωνας γέννησαν τον Ιφικλή, ενώ η Αλκμήνη γέννησε και το παιδί του Δία, τον Ηρακλή. Όταν ο προφήτης Τειρεσίας αποκάλυψε ότι η Αλκμήνη είχε ακούσια απιστήσει, ο Αμφιτρύωνας αποφάσισε να την τιμωρήσει. Ο Δίας, όμως, τον έπεισε να αλλάξει γνώμη. Ο Αμφιτρύωνας συμφιλιώθηκε με τη σύζυγό του και φρόντισε πολύ τον Ηρακλή κατά τη διάρκεια της ανατροφής του .Τον δίδαξε ακόμα και πώς να οδηγεί ένα άρμα. Υπάρχει ένας θρύλος που λέει ότι, στην αρχή, ο Αμφιτρύωνας δεν ήταν σε θέση να ξεχωρίσει ποιο παιδί ήταν δικό του. Για να το ανακαλύψει, απελευθέρωσε δύο μεγάλα φίδια στο δωμάτιο όπου κοιμόντουσαν τα δύο παιδιά ηλικίας δέκα μηνών. Ο Ιφικλής φοβήθηκε, ενώ ο Ηρακλής, που δεν έδειξε κανένα φόβο, στραγγάλισε τα φίδια με τα γυμνά του χέρια. Έτσι αποκαλύφθηκε η θεϊκή καταγωγή του Ηρακλή και η ανθρώπινη καταγωγή του Ιφικλή. Η υπερφυσική δύναμη του Ηρακλή εκδηλώθηκε αργότερα, όταν ο ημίθεος σκότωσε τον καθηγητή του της μουσικής, Λίνο. Ήταν αυτό το γεγονός που πυροδότησε τον φόβο του Αμφιτρύωνα, ο οποίος πίστευε ότι θα μπορούσε να καταλήξει να πεθάνει με τον ίδιο τρόπο, σε περίπτωση που διαφωνούσε με τον Ηρακλή. Έτσι, έστειλε τον Ηρακλή στην εξοχή, ως βοσκό κοπαδιών. Λέγεται ότι τότε, στα βουνά του Κιθαιρώνα, ο Ηρακλής σκότωσε το λιοντάρι που ρήμαζε τα κοπάδια του Αμφιτρύωνα . Αργότερα, ο Αμφιτρύωνας θα συμπαραστεκόταν στον Ηρακλή, όταν πολέμησαν εναντίον των Μινύων στο γειτονικό χωριό του Ορχομενού, για να δώσουν τέλος στην κατοχή τους από τη Θήβα. Σε μία από αυτές τις μάχες, έχασε τη ζωή του. Ο Αμφιτρύωνας, και ως επί το πλείστον ο Δίας, ο οποίος πήρε τη μορφή του Αμφιτρύωνα για να κοιμηθεί με την Αλκμήνη, ενέπνευσε πολλές κωμωδίες, από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Τα έργα του Moliere (1668), του John Dryden (1690), του Jean Giraudoux (1929) και του Peter Hacks (1968), περιλαμβάνονται σε εκείνα που εμπνέονται από αυτό το θέμα στη σύγχρονη εποχή. |
| AMOR – AMORE MIO - AMOUREUX | - Amor που σημαίνει αγάπη, είναι το λατινικό αντίστοιχο της αρχαίας ελληνικής λέξης Έρως. Στην ελληνική μυθολογία ο Έρως ήταν ο πρωταρχικός θεός της ερωτικής αγάπης. Λέγεται ότι ήταν ο γιος των θεοτήτων Αφροδίτη (θεά της ομορφιάς) και Άρη (θεός του πολέμου). Στην ελληνική αρχαιότητα, ο Έρως ήταν μια πολύ σημαντική θεότητα για τους Σπαρτιάτες, που του προσέφεραν θυσίες πριν από τη μάχη και κοσμούσαν με την εικόνα του τα γυμναστήριά τους. Στην Αθήνα, μοιράστηκε μια πολύ δημοφιλή λατρεία με την Αφροδίτη, ενώ η τέταρτη μέρα κάθε μήνα ήταν αφιερωμένη σε αυτόν. Αρχαίοι Έλληνες γλύπτες, ζωγράφοι αγγειοπλάστες και άλλοι καλλιτέχνες, τον απεικόνισαν σε μερικά από τα σημαντικότερα αριστουργήματα τους. Απεικονίζεται σαν ένα μικρό γυμνό αγόρι, γεμάτο ομορφιά και υγεία, με χρυσά φτερά στους ώμους του, που κρατά ένα τόξο. Με αυτό το τόξο, ρίχνει μαγικά βέλη στις καρδιές των ανθρώπων και των θεών, οδηγώντας στην ένωση ερωτευμένων ζευγαριών . Τον συναντάμε επίσης σε αναπαραστάσεις να πετάει ή να κοιμάται, να οδηγεί ένα δελφίνι ή - σαν ακόλουθο της Αφροδίτης - μαζί με τις θεότητες Ίμερο, Πόθο και Πειθώ, να βοηθά με την τουαλέτα της. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Έρως ήταν υπεύθυνος για πολλά από τα πάθη των θνητών και εκείνα των αθάνατων θεών. Ούτε ο ίδιος μπόρεσε να ξεφύγει από τα ίδια του τα βέλη και ερωτεύτηκε τρελά μία όμορφη θνητή, την Ψυχή . Η ομορφιά της ήταν τέτοια που άνθρωποι από όλο τον κόσμο έρχονταν να την δουν, τιμώντας την περισσότερο κι από την Αφροδίτη. Η θεά της ομορφιάς εξοργίστηκε και έστειλε τον Έρωτα να δώσει ένα τέλος σε αυτό. Παρ 'όλα αυτά, αυτός ερωτεύτηκε την Ψυχή, στρέφοντας κατά λάθος το βέλος εναντίον του. Μετά από πολλές κακουχίες και δοκιμασίες, και με τη βοήθεια του Δία, που κατέστησε την Ψυχή αθάνατη, ο Έρως κατόρθωσε να ενωθεί για πάντα μαζί της. Ο θρύλος του Έρωτα και της Ψυχής ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες στην αρχαιότητα, συμπεριλαμβανομένων ποιητών και φιλοσόφων. Ο Πλάτων, στο Συμπόσιο του, εξηγεί πώς κατακτάται η σοφία μέσω της αγάπης (Έρως) της ψυχής (Ψυχή) για να συναντήσει το ύψιστο κάλλος των αιώνιων ιδεών, όπως η δικαιοσύνη και η καλοσύνη. Κατά την Αναγέννηση και στα πιο πρόσφατα χρόνια, μερικά από τα μεγαλύτερα έργα τέχνης εμπνεύστηκαν από τον Έρωτα. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν τα έργα του Antonio Canova (Λούβρο, Παρίσι), του Auguste Rodin (Μουσείο Ερμιτάζ, Αγία Πετρούπολη) και του Bertel Thorvaldsen (Μουσείο Thorvaldsens, Κοπεγχάγη). |
| ANEMOS (ΑΝΕΜΟΣ) | σημαίνει άνεμος στα Ελληνικά. Η μυθολογία και η αρχαία ποίηση αναγνωρίζουν τέσσερις Ανέμους, που συνήθως εμφανίζονται ως φτερωτοί άντρες ή, λιγότερο συχνά, ως αλογόμορφες θεότητες όπως: ο Βορέας, ο βόρειος άνεμος, ο Ζέφυρος, ο δυτικός άνεμος, ο Νότος, ο νότιος άνεμος και ο Εύρος, ο ανατολικός άνεμος. Σύμφωνα με τον ποιητή Ησίοδο, οι Άνεμοι ήταν γιοι του Αστραίου (αστέρας) και της Ηούς (αυγή). Στην Οδύσσεια του Ομήρου, ο Αίολος ήταν ο κυρίαρχος των ανέμων, που ζούσε στο πλωτό νησί της Αιολίας. Αργότερα, οι επιστήμονες και οι φιλόσοφοι αποπειράθηκαν να καθορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τους ανέμους. Το πιο αξιόλογο μνημείο που απεικονίζει τους Ανέμους είναι το οκταγωνικό Ωρολόγιον (ρολόι) του Ανδρόνικου Κυρρήστου, γνωστό και ως Πύργος των Αέρηδων, στην Αθήνα. Σε κάθε πλευρά του πύργου αναπαρίσταται ένας ιπτάμενος Άνεμος, συνοδευόμενος από τα χαρακτηριστικά του, που υποδεικνύουν τις ιδιότητές του κι επιτρέπουν την αναγνώρισή του. Ο Βορέας εμφανίζεται ως ένας σοβαρός γενειοφόρος άντρας, με ένα φουσκωτό νεφελώδες παλτό και ένα θαλάσσιο κέλυφος στα χέρια του, αναφερόμενος στον ήχο των καταιγίδων που προκαλεί. Ο Καικίας, ο βορειοανατολικός άνεμος, είναι επίσης γενειοφόρος και φέρει ασπίδα γεμάτη πέτρες από χαλάζι. Ένας όμορφος νεαρός άνδρας στέκεται ο Απηλιώτης, ο ανατολικός άνεμος, που κρατάει ένα μανδύα γεμάτο φρούτα και σιτηρά, τα πολύτιμα δώρα του για την ανθρωπότητα. Ο Εύρος, ο νοτιοανατολικός άνεμος, απεικονίζεται ως ένας ηλικιωμένος άνδρας, ενώ ο νεαρός Νότος ρίχνει νερό από ένα βάζο, μια παραπομπή στον βροχερό καιρό που έρχεται με τον νότιο άνεμο. Ο Λίβας, ο νοτιοδυτικός άνεμος, είναι επίσης χωρίς γένια και κρατά την πρύμνη ενός πλοίου, προφανώς επειδή θεωρείται ως ευνοϊκός άνεμος για ταξίδι. Η ευγενική φιγούρα που διασκορπίζει λουλούδια από το μανδύα της είναι ο απαλός Ζέφυρος, ο δυτικός άνεμος, και ο βλοσυρός άντρας που κρατάει ένα καζάνι είναι ο Σκίρων, ο κρύος βορειοδυτικός άνεμος. Στην κορυφή της οροφής του πύργου, η κινητή μορφή ενός Τρίτωνα, ενός θαλάσσιου πλάσματος, ήταν στραμμένη προς το μέρος του Ανέμου που φυσούσε. |
| APOLLONAS (ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ) | Ο Απόλλωνας (Απόλλων), γιος του Δία, ήταν ένας από τους σημαντικότερους θεούς του Ολύμπου. Η ετυμολογία του ονόματός του και οι ρίζες της λατρείας του είναι ασαφείς. Φαίνεται πολύ πιθανό να συγχωνεύτηκαν διαφορετικές παραδόσεις για να δημιουργηθεί η προσωπικότητά του, καθώς και οι πλούσιες και πολύπλευρες αφηγήσεις που συνδέονται με αυτόν. Η ζηλιάρα θεά Ήρα δεν θα επέτρεπε στη μητέρα του Λητώ να γεννήσει. Μετά από μακρά περιπλάνηση, η Λητώ είδε ένα πλωτό νησί όπου τελικά μπόρεσε να γεννήσει τα δίδυμα παιδιά της, την Άρτεμη και τον Απόλλωνα. Ο Δίας στερέωσε το νησί στο βάθος της θάλασσας και το ονόμασε Δήλος, που σημαίνει ο φωτεινός, ο λαμπρός. Η Δήλος θεωρείται ιερός τόπος, αφιερωμένος στον Απόλλωνα. Την τέταρτη ημέρα μετά τη γέννησή του, ο νεαρός θεός Απόλλωνας σκότωσε τον δράκο Πύθωνα και καθιερώθηκε ως ο Θεός προστάτης των Δελφών, του πιο διάσημου μαντικού κέντρου της αρχαιότητας. Οι πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες, τα Πύθεια, πραγματοποιήθηκαν προς τιμήν της πρώτης ηρωικής πράξης του Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας ήταν ο θεός του φωτός και του ηλίου, της αλήθειας και της προφητείας, της αρμονίας και της τάξης, της λογικής και της μετριοπάθειας. Ως ηγέτης των Μουσών, προστάτεψε τις τέχνες, ειδικά τη μουσική και την ποίηση. Ήταν ο τρομερός αποστολέας της πανώλης, αλλά και ο θεραπευτής προστάτης της ιατρικής. Εμφανίζεται συχνά στην τέχνη, όμορφος και χωρίς γένια, ο νεαρός, κατ 'εξοχήν, θεός. Το βέλος και το τόξο συνυπολογίζονται ανάμεσα στο συνηθισμένο του διάκοσμο, μαζί με την λύρα και το προφητικό τρίποδο. Η δάφνη και ο φοίνικας ήταν τα ιερά του φυτά, ενώ οι λύκοι, τα ελάφια, τα δελφίνια, τα γεράκια και τα κοράκια ήταν τα αγαπημένα του ζώα . Οι μύθοι καταλογίζουν πολλές ερωτικές σχέσεις στον Απόλλωνα. Λέγεται, ωστόσο, ότι κάποτε κορόιδεψε τον Έρωτα ενώ προπονείτο στην τοξοβολία. Για το λόγο αυτό, ο μικρός φτερωτός θεός κατέστησε τα πάθη του Απόλλωνα χωρίς ανταπόκριση. Η Δάφνη, η Κασσάνδρα, η Μαρπήσσα, η Κορωνίς, η Κασταλία και πολλές άλλες όμορφες κόρες,είτε το έσκαγαν από αυτόν, είτε προτιμούσαν έναν άλλο εραστή. |
| APOSTOLOS (ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ) | Η λέξη απόστολος στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία αναφέρεται σε κάθε απεσταλμένο εκπρόσωπο που εκτελούσε μια συγκεκριμένη αποστολή, ή ήταν αγγελιοφόρος. Από αυτή τη λέξη αυτή προέρχεται και η φράση απόστολο πλοίο (αγγελιοφόρο πλοίο), που αναφέρεται στα ταχύπλοα και ελαφριά πλοία που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαιότητα για την ανίχνευση κινήσεων του εχθρού, καθώς και για τη μετάδοση εντολών, ή τη μεταφορά ταχυδρομείου. Οι πιο χαρακτηριστικές μορφές αγγελιοφόρων στην ελληνική μυθολογία είναι ο Ερμής και η Ίρις. Ο Ερμής είναι ο σπουδαίος αγγελιοφόρος των θεών και επιπρόσθετα, ο ψυχοπομπός στον Κάτω Κόσμο. Προστατεύει και φροντίζει όλους τους ταξιδιώτες που προσεύχονται σε αυτόν, ή διασχίζουν το μονοπάτι του. Είναι αθλητικός και ψάχνει πάντα για δρομείς ή για αθλητές με τραυματισμούς, που χρειάζονται τη βοήθειά του. Ο Ερμής μετέφερε μηνύματα από τον Όλυμπο στον κόσμο των θνητών. Φοράει φτερωτά παπούτσια με φτερά πάνω τους και τα χρησιμοποιεί για να πετάει ελεύθερα, ανάμεσα στους κόσμους των θνητών και των αθανάτων. Κατά τον Τρωικό πόλεμο, ο Ερμής επικοινωνεί τις εντολές του Δία στον Ατρέα στις Μυκήνες. Σε μια ελληνική τραγωδία του Αισχύλου, ο Ερμής ταξιδεύει στον Καύκασο, όπου ο Προμηθέας είναι δεμένος σ’ ένα βράχο. Στην Οδύσσεια παραδίδει μηνύματα στο μυθικό νησί της Καλυψούς. Σε άλλες ελληνικές ιστορίες επισκέπτεται τον Δευκαλίωνα, μετά τον Κατακλυσμό. Ως εκ τούτου, ο Ερμής είναι αγγελιοφόρος από τους θεούς στους ανθρώπους, και μοιραζόταν αυτό το ρόλο με τον Ίριδα. Η Ίρις θεωρείται αγγελιοφόρος των θεών, ως επί το πλείστον για τις γυναίκες. Είναι η προσωποποίηση του ουράνιου τόξου. Καθώς ο ήλιος ενώνει τη Γη και τον ουρανό, η Ίρις συνδέει τους θεούς με την ανθρωπότητα. Ταξιδεύει με την ταχύτητα του ανέμου από το ένα άκρο του κόσμου στο άλλο και μέσα στα βάθη της θάλασσας και του κάτω κόσμου. Επιπλέον, από τον 2ο αιώνα μ.Χ., η λέξη απόστολος χρησιμοποιήθηκε στον Χριστιανισμό, αναφερόμενη στον στενό κύκλο των 12 μαθητών του Ιησού, οι οποίοι επιλέχθηκαν από αυτόν για να διαδώσουν τις διδασκαλίες του στον κόσμο. |
| ARCHIMIDIS (ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ) | Ο Αρχιμήδης γεννήθηκε περίπου το 287 π.Χ. στην ευημερούσα κορινθιακή αποικία των Συρακουσών, στο νησί της Σικελίας την Ιταλία. Παρά τη φήμη του, λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του. Ταξίδεψε στην Αλεξάνδρεια και την Ελλάδα, αλλά ζούσε κυρίως στην πόλη του. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες του αρχαίου κόσμου, μια εξαιρετικά πολύπλευρη ιδιοφυΐα, που παρήγαγε σημαντικά έργα στους τομείς των μαθηματικών, της γεωμετρίας, της φυσικής, της αστρονομίας και της μηχανικής. Ο Αρχιμήδης έγινε διάσημος για τις θαυμάσιες εφευρέσεις και τις καινοτόμες μηχανές του, τόσο για την ειρήνη όσο και για τον πόλεμο. Ανάμεσά τους, οι πιο αξιοσημείωτες ήταν μια αντλία κοχλία που έφερε το όνομά του, και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σήμερα, μηχανές που σήκωναν μεγάλα βάρη, ένα υδραυλικό ρολόι, ένα πλανητάριο και ένα οδόμετρο που υπολογίζει τις αποστάσεις. Είναι γνωστό το ανέκδοτο σχετικά με τη διατύπωση του νόμου της πλευστότητας, ή της αρχής του Αρχιμήδη. Ο βασιλιάς των Συρακουσών Ιέρωνας Β 'του ζήτησε να μάθει αν το χρυσό του στέμμα ήταν κατασκευασμένο από ατόφιο χρυσό ή αν προστέθηκε ασήμι. Ο Αρχιμήδης σκεφτόταν την επίλυση αυτού του προβλήματος καθώς έπαιρνε το μπάνιο του. Παρατήρησε ότι το επίπεδο του νερού στο μπανιέρα, αυξήθηκε όταν μπήκε μέσα και το βυθισμένο σώμα του μετατόπισε ποσότητα νερού ίση με τον όγκο του. Με τη διαίρεση της μάζας του στέμματος διά του όγκου του μετατοπισμένου νερού, θα μπορούσε να ληφθεί η πυκνότητα του χρυσού στέμματος . Ενθουσιασμένος από την ανακάλυψή του αυτή, βγήκε στους δρόμους γυμνός φωνάζοντας "Εὔρηκα!" ("το βρήκα!"). Όταν οι Συρακούσες πολιορκήθηκαν από τους Ρωμαίους το 212 π.Χ., μια ολόκληρη σειρά φοβερών μηχανών που εφευρέθηκαν από τον Αρχιμήδη αξιοποιήθηκε προκειμένου να προκληθεί πανικός και σοβαρές καταστροφές στον εχθρό. Ωστόσο, ο Αρχιμήδης δεν κατόρθωσε να σώσει την πόλη του και πέθανε μόλις οι Συρακούσες αιχμαλωτίστηκαν. Ένας στρατιώτης ρώτησε το όνομά του, αλλά ήταν τόσο απορροφημένος με τις γεωμετρικές του μελέτες που απάντησε μόνο “Μή μου τούς κύκλους τάραττε”( «μην ενοχλείτε τους κύκλους μου»). Εξοργισμένος από την απάντησή του, ο στρατιώτης τράβηξε το σπαθί του και τον σκότωσε. |
| ARCHON (AΡΧΩΝ) | Η λέξη Άρχων στην αρχαία ελληνική σήμαινε τον κυβερνήτη, τον διοικητή, με άλλα λόγια τον άνθρωπο που κατείχε δημόσιο αξίωμα σε μια πόλη και, διαχειριζόταν ένα μέρος των δημόσιων υποθέσεών της. Ο θεσμός των Αρχόντων υπήρχε σε πολλές αρχαίες ελληνικές πόλεις. Ωστόσο, το αξίωμα εκπροσωπήθηκε καλύτερα στην Αθήνα, και ο Αριστοτέλης το παρουσιάζει ρητά στο Αθηναϊκό Σύνταγμα. Σύμφωνα με την παράδοση, μετά το θάνατο του τελευταίου βασιλιά της Αθήνας, Κόδρου, η βασιλεία καταργήθηκε και τρεις δικαστές, που διέπουν τη ζωή, ασκούσαν την εξουσία. Αργότερα, κυβερνούσαν με όρους για δέκα χρόνια και, τέλος, η εξουσία τους είχε ετήσια διάρκεια. Ο αριθμός των αρχόντων αυξήθηκε από τρεις σε εννέα στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ., με το θεσμό των έξι Θεσμοθετών. Παρόλο που οι εξουσίες των Αρχόντων δεν ήταν πάντοτε διακριτές, ορίστηκαν ως εξής: Ο επώνυμος Άρχων ήταν η ανώτατη αρχή της πολιτείας, ο Βασιλιάς Άρχων ήταν η υπέρτατη θρησκευτική αρχή, ο Άρχων Πολέμαρχος ήταν ο επικεφαλής του στρατού και οι έξι Θεσμοθέτες κατέγραφαν τους Νόμους και καθόριζαν τα ζητήματα μεταξύ των διαδίκων. |
| ARIONAS (ΑΡΙΩΝΑΣ) | Ο Αρίωνας (Αρίων) ήταν ποιητής και μουσικός. Ζούσε στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. Κανένα από τα έργα του δεν σώζεται, αλλά είχε προφανώς αποκτήσει τέτοια φήμη, που η ιστορία της ζωής του είχε περιβληθεί με τα χρώματα του μύθου. Γεννήθηκε στο νησί της Λέσβου, αλλά ζούσε κυρίως στο παλάτι του Περίανδρου, τυράννου της Κορίνθου. Όπως λέει ο Ηρόδοτος: «Ο Αρίωνας δεν ήταν δεύτερος σε κανέναν από τους λυράρηδες της εποχής του και ήταν επίσης ο πρώτος άνθρωπος που γνωρίζουμε που συνέθεσε και ονόμασε τον διθύραμβο και τον δίδαξε στην Κόρινθο». Ο Διθύραμβος είναι ένας ύμνος αφιερωμένος στον θεό Διόνυσο, που εκτελείται από μια χορωδία 50 ανδρών. Ακόμη και αν ο Αρίωνας δεν είναι πραγματικά ο δημιουργός του, πρέπει να είναι αυτός που συνέβαλε στην ανάπτυξή του και του έδωσε μια πιο καλλιτεχνική μορφή. Παρά την αξιοσημείωτη μουσική του φήμη, ο Αρίωνας είναι γνωστός κυρίως για έναν θαυμαστό μύθο, ο οποίος περιλαμβάνεται και στις ιστορίες του Ηρόδοτου: Κάποτε ο μουσικός παρακολούθησε ένα μουσικό διαγωνισμό που έλαβε χώρα στη Σικελία και κέρδισε πολύτιμα έπαθλα. Κατά την επιστροφή του στην Κόρινθο οι ναυτικοί σχεδίαζαν να τον κλέψουν και να τον ρίξουν στη θάλασσα. Ο Αρίωνας ζήτησε να παίξει την λύρα του και να τραγουδήσει για τελευταία φορά. Τα δελφίνια συγκεντρώθηκαν γύρω από το σκάφος για να ακούσουν την υπέροχη μουσική του και όταν ο Αρίωνας ρίχτηκε στη θάλασσα, ένα από τα δελφίνια τον έσωσε και τον έφερε πίσω στην Ελλάδα. Ο Περίανδρος έμαθε τι συνέβη και τιμώρησε τους άπληστους ναυτικούς, ενώ ο Απόλλωνας - ο θεός της ποίησης – δημιούργησε τον αστερισμό Δελφίς, για τη διάσωση της ζωής του μεγάλου καλλιτέχνη. |
| ARIS (ΑΡΗΣ) | Ο Άρης είναι ο γιος του Δία και της Ήρας. Ο Θεός του πολέμου, των εχθροπραξιών και της αιματοχυσίας, είναι ο πιο φοβερός αλλά και ο λιγότερο δημοφιλής μεταξύ των δώδεκα Ολύμπιων θεών. Το όνομά του συνδέεται με την ελληνική λέξη ἀρή που σημαίνει κατάρα, μαρτύριο, καταστροφή. Ενώ η ετεροθαλής αδελφή του Αθηνά είναι η θεά του πολέμου και της στρατηγικής μάχης, ο Άρης αντιπροσωπεύει την ωμή βία. Αν και σημαντικός στη μυθολογία, τη λογοτεχνία και την ποίηση, ήταν θεός που δεν λατρευόταν στους ναούς, με μια σημαντική εξαίρεση, την πόλη της Σπάρτης. Τα σύμβολά του ήταν η πανοπλία και το δόρυ και τα ιερά ζώα του, ο σκύλος, ο γύπας και ο αγριόκουρκος. Στην τέχνη απεικονίζεται συνήθως ως ανήσυχος νεαρός πολεμιστής. Στην Ιλιάδα του Ομήρου, ο Άρης είναι ένας ασταθής σύμμαχος, αγωνιζόμενος περιστασιακά τόσο κατά των Τρώων, όσο και κατά των Ελλήνων. Άγριος κι εριστικός, με γενναιότητα ωστόσο αμφισβητήσιμη: νικήθηκε από την Αθηνά, επικρίθηκε από τον Δία, τραυματίστηκε ακόμη και από έναν θνητό, τον Έλληνα ήρωα Διομήδη. Ο Άρης είχε πολλά παιδιά, που όλα σχετίζονταν με τον πόλεμο, τη βία και τη μάχη. Ωστόσο, οι μύθοι του δίνουν την πιο γοητευτική σύντροφο, την Αφροδίτη. Η ένωσή τους αντιπροσωπεύει την ένωση των αντιθέτων: διαμάχη και αγάπη, σφοδρότητα και χάρη, δύναμη και ομορφιά, αρρενωπότητα και θηλυκότητα και δεν προξενεί καμία έκπληξη το ότι μία από τις κόρες τους ονομάζεται Αρμονία . Στην Οδύσσεια, η Αφροδίτη παντρεύεται τον Ήφαιστο, ο οποίος μαθαίνει για τη μοιχεία της συζύγου του από τον Θεό Ήλιο. Για να πάρει εκδίκηση, ο Ήφαιστος κατασκευάζει ένα καλοπλεγμένο αόρατο δίχτυ, με το οποίο συλλαμβάνει τους παράνομους εραστές. Στη συνέχεια καλεί όλους τους άλλους θεούς να δουν τον εναγκαλισμό τους. Οι θεοί χλευάζουν το άτυχο ζευγάρι, ενώ ο Ερμής δέχεται πρόθυμα να διαπραγματευτεί με τον Άρη ανταλλάσσοντας την θέση του, με τον όρο ότι θα δενόταν ακόμα πιο στενά με την Αφροδίτη! |
| ARISTIDIS (ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ) | Ο Αριστείδης (530-περ. -469 π.Χ.), γιος του Λυσίμαχου, γεννήθηκε στην Αθήνα. Ήταν διακεκριμένος στρατηγός και πολιτικός του συντηρητικού, αριστοκρατικού κόμματος. Γνωστός για τη μετριοπαθή πολιτική του, για τον ήπιο χαρακτήρα του, την ειλικρίνεια και την αφοσίωσή του στην πόλη του, είχε το παρατσούκλι "Δίκαιος". Ο Αριστείδης διακρίθηκε για πρώτη φορά ως στρατηγός στη μάχη του Μαραθώνα, εναντίον της εισβολής των Περσών, το 490 π.Χ. Στη συνέχεια ανέλαβε πολλές υψηλές πολιτικές θέσεις. Ο κύριος αντίπαλός του στην πολιτική σκηνή ήταν ο Θεμιστοκλής, επίσης εξέχων στρατηγός και αρχηγός του δημοκρατικού κόμματος. Ο Θεμιστοκλής είχε επινοήσει ένα σχέδιο για την ενίσχυση της ναυτικής δύναμης της Αθήνας, μια απόφαση που συνάντησε την αντίδραση των αριστοκρατικών δυνάμεων. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο πολιτικών έληξε με την εξορία του Αριστείδη για 10 χρόνια. Αυτό ψηφίστηκε από τους πολίτες της Αθήνας, σε μια δημοκρατική ψηφοφορία που ονομάστηκε εξοστρακισμός. Ένα πολύ γνωστό ανέκδοτο είναι συνδεδεμένο με την εντιμότητα του Αριστείδη. Κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας, ένας αναλφάβητος πολίτης που δεν τον αναγνώρισε, ζήτησε από τον Αριστείδη να γράψει το όνομά του πάνω στο όστρακο της ψηφοφορίας που κρατούσε. Ο Αριστείδης δεν δίστασε να το κάνει, αλλά ρώτησε τον άνθρωπο, γιατί ήθελε να εξοριστεί αυτός ο πολιτικός, ο Αριστείδης. Η απάντηση ήταν: "Επειδή με ενοχλεί να ακούω όλοι να τον αποκαλούν :ο Δίκαιος". Όταν το 480 π.Χ. ο περσικός στρατός εισέβαλε στην Ελλάδα για δεύτερη φορά, ανακλήθηκαν όλοι οι εξόριστοι. Ο Αριστείδης επέστρεψε στην Αθήνα και επανεξελέγη στρατηγός . Παρά την προηγούμενη σύγκρουσή του με τον Θεμιστοκλή, δεν έτρεφε καμιά μνησικακία εναντίον του. Αντιθέτως, αναγνωρίζοντας τη σπάνια οξυδέρκεια και τις στρατηγικές δεξιότητες του Θεμιστοκλή, στήριξε πλήρως την πολιτική του και πολέμησε ηρωικά στις μάχες της Σαλαμίνας και των Πλαταιών, όπου οι Πέρσες ηττήθηκαν. Μετά τους Περσικούς Πολέμους, ο Αριστείδης συνέχισε να παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της πόλης του, εκπληρώνοντας πάντα τα καθήκοντά του με τον πιο υπεύθυνο τρόπο. |
| ARISTOFANIS (ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ) | Ο Αριστοφάνης (Αριστοφάνης) (περίπου 446 π.Χ.-386 π.Χ.) είναι ο μεγαλύτερος σατιρικός ποιητής της ελληνικής αρχαιότητας. Γεννήθηκε στην Αθήνα, αλλά λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του. Ήταν ένας πολυγραφότατος και δημοφιλής καλλιτέχνης. Έντεκα από τις κωμωδίες του σώζονται, από συνολικά περίπου σαράντα έργα. Στα νιάτα του, ο Αριστοφάνης έγινε μάρτυρας της κορύφωσης της ευημερίας της Αθήνας, όταν η πόλη ήταν ισχυρή και ακμάζουσα, ένα πολιτικό και πνευματικό κέντρο που άνθιζε. Αλλά με την έκρηξη του Πελοποννησιακού Πολέμου το 431 π.Χ., η κατάσταση άλλαξε ριζικά. Οι εσωτερικές έριδες ξέσπασαν και αποδυνάμωσαν τις ελληνικές πόλεις. Ο Αριστοφάνης άρχισε να συγγράφει και να ανεβάζει τα έργα του στα θυελλώδη χρόνια του πολέμου. Ένθερμος υποστηρικτής της ειρήνης, κατηγορεί τους πολιτικούς που επιδιώκουν τον πόλεμο για τις δικές τους φιλοδοξίες, καθώς και τα άτομα που αποκομίζουν κέρδη από τον πόλεμο, δείχνοντας πόσο σοβαρά επηρεάζει η κατάσταση την πόλη και τον λαό της Αθήνας. Μερικά από τα πολύ γνωστά έργα του είναι: Όρνιθες, όπου τα πουλιά χτίζουν μια πόλη στα σύννεφα και αναγκάζουν τους Θεούς να αποδεχθούν ταπεινωτικούς όρους. Νεφέλες, όπου ο φιλόσοφος Σωκράτης σατιρίζεται ως επικεφαλής διεφθαρμένο σύννεφο. Λυσιστράτη, όπου οι γυναίκες σκηνοθετούν σεξουαλική αποχή για να πείσουν τους άνδρες να απέχουν από τον πόλεμο. Πλούτος, όπου ο τυφλός θεός του πλούτου ξαναβρίσκει την όρασή του, με απίστευτες κοινωνικές επιπτώσεις. Ο Αριστοφάνης είναι κωμικός ποιητής, αλλά πρωτίστως είναι ένα ενεργό μέλος της αθηναϊκής κοινωνίας. Ο στόχος του δεν είναι μόνο να ψυχαγωγεί, αλλά και να σατιρίζει, να κριτικάρει και να αντικατοπτρίζει τις πολιτικές αποφάσεις και τα καθημερινά προβλήματα της εποχής του. Τα έργα του είναι ένα σημαντικό υποπροϊόν του δημοκρατικού καθεστώτος, όχι μόνο επειδή απολαμβάνει την ελευθερία της έκφρασης, αλλά και επειδή αποκαλύπτει μια συνειδητή δέσμευση με τα δημόσια ζητήματα. Οι κωμωδίες του Αριστοφάνη μεταφράζονται σήμερα σε πολλές γλώσσες και παίζονται σε όλο τον κόσμο. Είναι πολύτιμες όχι μόνο ως αντανάκλαση του παρελθόντος, αλλά και ως προσεκτική εξέταση των ζητημάτων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι όλων των εποχών και των φυλών. Τα έργα του εκτιμώνται επίσης για την καλλιτεχνική τους αξία, τα ποιητικά τους προτερήματα και τη ζωηρή τους φαντασία. |
| ARISTOTELIS (ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ) | Ο Αριστοτέλης, γιος του ιατρού Νικομάχου, γεννήθηκε το 384 π.Χ. στα Στάγιρα, μια μικρή πόλη στη Χαλκιδική, στη Βόρεια Ελλάδα. Ο πατέρας του κατείχε υψηλό βαθμό στο παλάτι των Μακεδόνων βασιλέων και ο Αριστοτέλης εκπαιδεύτηκε ως μέλος της αριστοκρατίας. Σε ηλικία δεκαοκτώ ετών πήγε στην Αθήνα για να συνεχίσει τις σπουδές του δίπλα στον Πλάτωνα και έμεινε εκεί για σχεδόν είκοσι χρόνια, μέχρι το θάνατο του δασκάλου του. Το 343 π.Χ. ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄ του ανέθεσε την εκπαίδευση του γιου του Αλεξάνδρου, πρίγκιπα της Μακεδονίας. Το 335 π.Χ., ο Αριστοτέλης επέστρεψε στην Αθήνα και ίδρυσε το δικό του σχολείο, το Λύκειο. Εκτός από τη διδασκαλία των πολυάριθμων μαθητών του, πιστεύεται ότι σ’ αυτό το διάστημα συνέγραψε την πλειοψηφία των έργων του. Έφυγε από την Αθήνα το 323 π.Χ. για πολιτικούς λόγους και πέθανε το επόμενο έτος στην Εύβοια. Μαζί με τον Πλάτωνα και τον δάσκαλό του Σωκράτη, ο Αριστοτέλης συγκαταλέγεται στις πιο εξέχουσες προσωπικότητες στη φιλοσοφία. Σε σύγκριση με τον ιδεαλιστικό προσανατολισμό των προκατόχων του, είχε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση. Πίστευε ότι η γνώση θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της παρατήρησης και της εμπειρίας. Τα ενδιαφέροντά του επεκτείνονται σε πολλούς τομείς, σχεδόν σε όλες τις όψεις της πνευματικής έρευνας: από την τέχνη στην επιστήμη, τη φυσική και τη μεταφυσική, την πολιτική και την ηθική, τη λογική και τη ρητορική, τη βιολογία, τη βοτανική και τη ζωολογία. Τα εξαιρετικά γραπτά του μαρτυρούν μια προσπάθεια να καταγράψει μια περιεκτική μελέτη των γνώσεων της εποχής του, αλλά και να προτείνει μια κριτική επισκόπηση και να συνεισφέρει ορόσημα πάνω σε διάφορα θέματα. Εκτιμάται ότι μόνο το ένα τρίτο του αρχικού του έργου έχει διασωθεί, αποτελούμενο περισσότερο από σημειώσεις για τις διαλέξεις του, παρά από γραπτά που προορίζονταν για δημοσίευση. Το έργο του Αριστοτέλη άσκησε τεράστια επιρροή στη δυτική κουλτούρα, σχηματίζοντας έναν ακρογωνιαίο λίθο που ακόμα κι εκείνοι που αμφισβήτησαν τις απόψεις του έπρεπε να λάβουν υπόψη. Όπως έχει ειπωθεί: «Σχεδόν κάθε σοβαρή πνευματική πρόοδος έπρεπε να ξεκινήσει με μια επίθεση σε κάποιο αριστοτελικό δόγμα». Στην πραγματικότητα, όλες οι πτυχές της φιλοσοφίας του συνεχίζουν να είναι σχετικές και ενδιαφέρουσες στην ακαδημαϊκή μελέτη σήμερα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, καθώς τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες παγκοσμίως. |
| ASSOS (ΑΣΣΟΣ) | Ή Άσσος ήταν μια σημαντική πόλη της Μικράς Ασίας, στην περιοχή της Τρωάδας, που αποτελεί σήμερα έναν από τους δημοφιλέστερους αρχαιολογικούς χώρους, καθώς και μία από τις πιο μελετημένες αρχαίες ελληνικές πόλεις της Τρωαδικής χερσονήσου. Ο ελληνικός αποικισμός της πόλης ιδρύθηκε πιθανότατα τον 7ο αιώνα π.Χ., όταν κατοικήθηκε από Αιολείς από το ελληνικό νησί της Λέσβου. Η Άσσος, όπως και οι υπόλοιπες πόλεις της περιοχής, βρισκόταν υπό τον ζυγό των Λυδών και των Περσών μέχρι το 478 π.Χ., όταν η πόλη έγινε ιδρυτικό μέλος της Δηλιακής Συμμαχίας, μιας ένωσης αυτόνομων ελληνικών πόλεων. Η πόλη έφτασε στο απόγειό της κατά τον 4ο αιώνα π.Χ., υπό την κυριαρχία του Εύβουλου. Τον διαδέχτηκε ο τύραννος Ερμείας, ο οποίος ήταν φιλόσοφος και μαθητής του Πλάτωνα. Ο Ερμείας ίδρυσε μια σημαντική φιλοσοφική σχολή στην Άσσο. Στο παλάτι του κάλεσε τον Ξενοκράτη, τον επικεφαλής της Πλατωνικής Ακαδημίας στην Αθήνα. Μετά τον θάνατο του Ερμεία, η Άσσος ήταν και πάλι υπό περσική κυριαρχία, μα λίγο αργότερα απελευθερώθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο (334 π.Χ.). Ο ξακουσμένος φιλόσοφος Αριστοτέλης, που ήταν μαθητής του Πλάτωνα και δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δίδαξε σε αυτό το σχολείο όταν η Άσσος αποτελούσε τμήμα της περσικής αυτοκρατορίας (348-45 π.Χ.). Η Άσσος αργότερα βρέθηκε κάτω από την κυριαρχία του Λυσίμαχου της Θράκης και αργότερα, υπό την εξουσία των βασιλέων της Περγάμου, όταν μετονομάστηκε σε Απολλωνία. Το 133 π.Χ. η πόλη έγινε μέρος της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας. Η αρχαία Άσσος, σκαρφαλωμένη πάνω σε ένα λόφο με θέα στη θάλασσα, ήταν ένας απόρθητος χώρος. Περιελάμβανε την Ακρόπολη με το ναό της Αθηνάς, την κύρια πόλη στη νότια πλευρά της πλαγιάς, με τα τείχη, την αγορά, τη νεκρόπολη, το θέατρο και όλα τα υπόλοιπα κτίρια και, τέλος, το λιμάνι της πόλης. Ο ναός της Αθηνάς κτίστηκε πάνω στην Ακρόπολη. Ο επιβλητικός ναός ήταν ο μοναδικός δωρικού ρυθμού που χτίστηκε στη Μικρά Ασία κατά την αρχαϊκή εποχή (530 π.Χ.), ενώ το επιστύλιό του διακοσμήθηκε με μια συνεχόμενη ιωνική ζωφόρο. Κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου, η Άσσος είχε ένα οχυρωμένο κάστρο και η πόλη εξακολουθούσε να κατοικείται, μέχρι να κυριευθεί από τους Οθωμανούς. Σήμερα, το μικρό και γραφικό τουρκικό χωριό Behramkale βρίσκεται σε αυτή την περιοχή και είναι ακόμη και σήμερα, λιμάνι της Τρωάδος. |
| ATHLOS (AΘΛΟΣ) | Ο όρος Άθλος (= σκληρή εργασία) στην αρχαία ελληνική σήμαινε ένα μεγάλο και σκληρό αγώνα, ένα κοπιαστικό έργο για να επιτευχθεί ένας στόχος. Στη μακρόχρονη χρήση του κατά τη διάρκεια των αιώνων, ο άθλος έγινε συνώνυμος του μόχθου για τη νίκη και της προσπάθειας να κερδηθεί ένα βραβείο (έπαθλο) σε αθλητικούς ή άλλους αγώνες. Οι πιο γνωστοί άθλοι στην ελληνική αρχαιότητα επιτεύχθηκαν από τον θρυλικό ήρωα, Ηρακλή. Οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή, είναι τα δώδεκα καθήκοντα που έπρεπε να εκπληρώσει ο μυθικός ήρωας, προκειμένου να εξαγνισθεί για το φόνο της γυναίκας του Μεγάρας και των παιδιών τους. Ο Ηρακλής, διέπραξε αυτό το τρομερό έγκλημα, όταν η θεά Ήρα τον έπληξε με μια κρίση τρέλας. Πήγε στο μαντείο των Δελφών, όπου του είπαν ότι έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, τον βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει όλους τους άθλους που θα του ανέθετε ο βασιλιάς. Ως αποτέλεσμα, ο Ηρακλής: 1) σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας, που είχε ερημώσει την πόλη της Νεμέας, 2) σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, που ζούσε στη λίμνη της Λέρνης και σκορπούσε τον τρόμο στους κατοίκους της περιοχής, 3) αιχμαλώτισε ζωντανό τον Ερυμάνθιο Κάπρο, που ρήμαζε την Αρκαδία, 4 ) έπιασε το ελάφι της Κερύνειας με τα χάλκινα πόδια και τα χρυσά κέρατα, 5) νίκησε τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, τα ανθρωποφάγα αρπακτικά πουλιά,6) συνέλαβε τον ταύρο της Κρήτης, που έστειλε ο Ποσειδώνας εναντίον του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, 7) σκότωσε τον Διομήδη, βασιλιά της Θράκης, που τάιζε τα άλογά του με ανθρώπινη σάρκα,8) απέκτησε την ζώνη της Ιππολύτης, της βασίλισσας των Αμαζόνων 9) καθάρισε τους στάβλους του Αυγεία, σε μία μόνο ημέρα,10) σκότωσε το γιγαντιαίο τέρας τον Γηρυόνη και πήρε τα βόδια του,11) έκλεψε τα Χρυσά Μήλα των Εσπερίδων, 12 ) και τελικά, εξημέρωσε τον Κέρβερο, το τέρας που φυλάσσει τις πύλες του Άδη. Ο Θησέας, βασιλιάς και ήρωας της Αθήνας, πέτυχε επίσης σημαντικά κατορθώματα. Όταν ήταν δεκαέξι ετών, πραγματοποίησε τον πρώτο του άθλο, σκοτώνοντας διάφορους κακοποιούς που έκαναν επιθέσεις στους ταξιδιώτες. Στην Αθήνα, ο Θησέας, αφού κατάφερε να καταπολεμήσει επιτυχώς τους διεκδικητές του θρόνου και να αιχμαλωτίσει τον Μαραθώνιο ταύρο, κλήθηκε να επιτύχει το μεγαλύτερό του κατόρθωμα. Έλυσε τα δεσμά της Αθήνας από τον φόρο αίματος προς τον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα, θανατώνοντας τον Μινώταυρο, ένα μυθικό πλάσμα που κατοικούσε στο κέντρο ενός Λαβυρίνθου στην Κρήτη, με τη βοήθεια της Αριάδνης, κόρης του Μίνωα. |
| ATLANTAS (ΑΤΛΑΝΤΑΣ) | Ο Άτλαντας (Άτλας) ήταν ο γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Κλυμένης, καθώς επίσης και ο αδελφός του Προμηθέα. Όταν ο Ολύμπιος θεός Δίας ανέλαβε την εξουσία, οι Τιτάνες επαναστάτησαν και κήρυξαν τον πόλεμο στους Ολυμπίους. Οι τρομερές μάχες έληξαν με τη νίκη των θεών. Ο Άτλαντας καταδικάστηκε να σταθεί στα δυτικά όρια της Γαίας (γη) και να κρατήσει τον Ουρανό (ουρανό) στους ώμους του. Θεωρήθηκε ότι ήταν προικισμένος με σοφία και κατείχε τα μυστικά του ουράνιου θόλου. Σύμφωνα με ένα μύθο, η σύζυγός του ήταν η Σελήνη (το φεγγάρι) και είχαν πολλά παιδιά, κυρίως κόρες, που συνήθως σχετίζονταν με τα αστέρια, όπως τις Πλειάδες ή τις Εσπερίδες. Στον τελευταίο του άθλο, ο Ηρακλής έφτασε στο δυτικό άκρο της γης, για να πάρει τα χρυσά μήλα που μεγάλωναν σε έναν κήπο, με την φροντίδα των Εσπερίδων. Ο Ηρακλής πήγε στον Άτλαντα και προσφέρθηκε να κρατήσει τον ουρανό, ενώ ο Άτλαντας πήρε τα μήλα από τις κόρες του. Κατά την επιστροφή του ο Άτλαντας προσφέρθηκε να παραδώσει ο ίδιος τα μήλα. Ο Ηρακλής, υποψιασμένος ότι ο Άτλαντας προσπαθούσε να τον εξαπατήσει, προσποιήθηκε ότι συμφωνούσε, ζητώντας μόνο από τον Άτλαντα να πάρει και πάλι τον ουρανό για λίγο, ώστε να έβρισκε μια πιο άνετη θέση. Έπειτα πήρε τα μήλα και δραπέτευσε. Σε άλλες εκδοχές, ο Ηρακλής απάλλαξε τον Τιτάνα από το φορτίο του, κατασκευάζοντας τις δύο μεγάλες Ηράκλειες Στήλες για να κρατούν τον ουρανό. Ο Άτλαντας έγινε σύμβολο δύναμης και αντοχής. Η εικόνα του ήταν δημοφιλής στην αρχαία ελληνική τέχνη και αργότερα υιοθετήθηκε πρόθυμα από τη δυτική κουλτούρα. Εμφανίζεται συχνά γονατιστός να στηρίζει μια τεράστια σφαίρα στους ώμους του. Η σφαίρα αντιπροσώπευε αρχικά μάλλον την ουράνια σφαίρα και όχι τη γη. Η χρήση του όρου Άτλας, ως ονόματος για συλλογές χερσαίων χαρτών και η σύγχρονη κατανόηση της γης ως σφαιρικής, έχει εμπνεύσει πολλές απεικονίσεις του φορτίου του Άτλαντα ως τη γη. |
| ATROTOS - ANIKITOS (AΤΡΩΤΟΣ - ΑΝΙΚΗΤΟΣ) | Άτρωτος είναι αυτός που ποτέ δεν τραυματίστηκε ή είναι απρόσβλητος στην επίθεση. Η πρώτη έννοια εμφανίζεται στον Αισχύλο και τον Σοφοκλή και η δεύτερη στον Ευριπίδη. Ο Αχιλλέας, ο μεγαλύτερος ήρωας των Αχαιών κατά τον Τρωικό πόλεμο και ένας από τους κύριους χαρακτήρες στην Ιλιάδα του Ομήρου, ήταν άτρωτος. Ο θρύλος λέει ότι η αθάνατη μητέρα του, η Θέτις, προσπάθησε να κάνει τον γιο της επίσης αθάνατο διότι, μεταξύ άλλων, έμαθε ότι τη μέρα που γεννήθηκε, η Μοίρα είχε αποφασίσει να πεθάνει νέος κάτω από τα τείχη της Τροίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Θέτις βούτηξε τον Αχιλλέα στα ύδατα της Στυγός, τα σύνορα ανάμεσα στη Γη και τον Κάτω Κόσμο. Κατάφερε να καταστήσει ολόκληρο το σώμα του άτρωτο εκτός από τη φτέρνα του, το μέρος απ’ όπου τον κράτησε. Στο σημείο εκείνο χτυπήθηκε από το βέλος του Πάρι και σκοτώθηκε. Σ’ αυτό το μύθο εντοπίζεται η προέλευση της έκφρασης " Αχίλλειος πτέρνα" και του όρου "Αχίλλειος τένοντας". |
| AVAX (ΑΒΑΞ) | Στην αρχαιολογία και ιδιαίτερα στην αρχιτεκτονική, η ελληνική λέξη άβαξ έχει τρεις διαφορετικές έννοιες. Πρώτον, στους ναούς, είναι η ορθογώνια παραλληλεπίπεδη αρκετά παχιά πλάκα, που σχηματίζει το πάνω μέρος του κιονόκρανου (δωρικού, ιωνικού και κορινθιακού ρυθμού), που στηρίζει το επιστύλιο. Ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος χρησιμοποίησε τη λέξη «άβαξ» για να περιγράψει την «ταινίαν» του ιωνικού και κορινθιακού ρυθμού, ενώ καλούσε πλίνθο τον άβακα της Δωρικής στήλης. Δεύτερον, η λέξη άβαξ σηματοδότησε ακόμα την τετράγωνη μαρμάρινη πλάκα, που χρησιμοποιήθηκε για την επένδυση των επιφανειών των τοίχων με πλάκες λαξευτού μαρμάρου (ορθομαρμάρωση), ή την απομίμησή της από γύψο. Τρίτον, ένας άβαξ ήταν επίσης μια ιδιαίτερη θεατρική κατασκευή, φτιαγμένη από ορθογώνιες πλάκες σχηματίζοντας ένα είδος φραγμού στην αρένα των θεάτρων και των αμφιθεάτρων της ρωμαϊκής εποχής, που χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια των αγώνων (μονομαχίες, θηριομαχίες κτλ.). Ένα τέτοιο εμπόδιο εξακολουθεί να υπάρχει στο Θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα. Επιπλέον, στην αρχαιότητα, η λέξη περιείχε διάφορες άλλες έννοιες, όπως: Α) την πλάκα ή τη σανίδα πάνω στην οποία οι άνθρωποι έπαιζαν παιχνίδια (πεσσούς ή κύβους κλπ.) Β) το πινάκιο, γεμάτο άμμο ή στάχτη, πάνω στο οποίο οι μαθητές χάραζαν αριθμούς ή γράμματα. Γ) τον στρογγυλό δίσκο που τοποθετείται πάνω στο κεφάλι, καθώς και ένα είδος μαγειρικού σκεύους μέσα στο οποίο μαγείρευαν ή ζύμωναν τον άρτο, παρόμοιο με το ταψί που χρησιμοποιείται σήμερα. Δ) το αβάκιο: ένα ορθογώνιο επίμηκες πλαίσιο που έφερε τεντωμένες παράλληλες μεταλλικές χορδές, μέσω των οποίων εισάγονταν μικρά ξύλινα σφαιρίδια, που αντιπροσώπευαν μονάδες, δεκάδες, εκατοντάδες κλπ. Ε) ένα έπιπλο πάνω στο οποίο οι άνθρωποι απέθεταν αγγεία προς θυσία, προσφορές στους ναούς ή το τραπέζι για το δείπνο στο σπίτι. |
| AXIOS (ΑΞΙΟΣ) | Ο όρος "άξιος" στα ελληνικά υποδηλώνει τον άξιο, τον αξιόλογο, τον αξιότιμο άνθρωπο μεγάλης αξίας. Επιπλέον, ο "άξιος" είναι αυτός που έχει όλα τα απαραίτητα προσόντα, είναι επιδέξιος, ικανός και κατάλληλος. Όταν εμφανίζεται σε μια σύνθετη λέξη, ο άξιος υποδηλώνει αυτό που πρέπει να γίνει, σύμφωνα με την έννοια της λέξης. Για παράδειγμα, ο αξιότιμος είναι αυτός που αξίζει να τιμηθεί, ο αξιόλογος είναι αυτός που αξίζει να αναφερθεί. Στην αρχαία Σπάρτη, η ιδιότητα της θεάς Αθηνάς του Ανταποδοτικού Δικαίου (Αξιόποινου) σχετίζεται με την ιδιότητά της να επιβάλλει μια πρόταση αντάξια για όλους. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ο Ηρακλής είχε ιδρύσει ένα ιερό προς τιμήν της Αθηνάς Αξιοποίνου, στο τμήμα της πόλης όπου είχε τιμωρήσει τον Ιπποκόωντα και τους γιους του για να εκδικηθεί. Σήμερα, στην καθημερινή ζωή στην Ελλάδα, η λέξη άξιος χρησιμοποιείται σε πολλές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, σε γάμους και βαφτίσια, η συνηθισμένη ευχή προς τον κουμπάρο, ή τον νονό είναι : "Πάντα άξιος" που σημαίνει "πάντα να (το) αξίζεις!". Επιπλέον, κατά τον καθαγιασμό των ιερέων, το "άξιος, άξιος " είναι το επιφώνημα θαυμασμού του ποιμνίου. |
| AYRTON (ΑΙΡΤΟΝ) | Ο τρίτος παγκόσμιος πρωταθλητής, ο βραζιλιάνος Άιρτον Σένα Ντα Σίλβα, (Ayrton Senna da Silva), θεωρείται ο μεγαλύτερος οδηγός της Formula 1. Γεννημένος στις 21 Μαρτίου 1960, ο Senna έδειξε από νεαρή ηλικία την κλίση του για τους μηχανοκίνητους αγώνες . Όταν ήταν 10 ετών, απέκτησε το πρώτο του αγωνιστικό καρτ, ενώ στην ηλικία των 13 ετών μπήκε σε αγώνες καρτ, βγαίνοντας πρώτος, παρά το γεγονός ότι ανταγωνίστηκε με πολύ παλαιότερους οδηγούς. Το 1981, κερδίζει το πρωτάθλημα Formula Ford 1600 στην Αγγλία, ενώ το 1982 κερδίζει τόσο την αγγλική, όσο και την ευρωπαϊκή Formula Ford 2000 και εισέρχεται στο διαγωνισμό της Formula 1. Το 1984, στο Grand Prix του Μονακό, επιβεβαιώνει την αξία του ως οδηγού, κερδίζοντας τη δεύτερη θέση, ενώ όλοι οι άλλοι οδηγοί εγκατέλειψαν τον αγώνα λόγω ισχυρών βροχοπτώσεων. Την ημέρα εκείνη, ο 24χρονος Σένα κέρδισε τη φήμη που τον ακολούθησε μέχρι την τελευταία του μέρα: ανίκητος στο υγρό οδόστρωμα. Ο Σένα, σύμβολο δράσης και δύναμης, ένας εξαιρετικά ανταγωνιστικός και παθιασμένος κυνηγός κυπέλων, πεθαίνει την 1η Μαΐου 1994 στο Grand Prix του San Marino, στην πίστα της Ίμολα. Στη Βραζιλία κηρύσσεται τριήμερο εθνικός πένθος και πάνω από ένα εκατομμύριο Βραζιλιάνοι παρατάσσονται στους δρόμους για να αποδώσουν τον τελευταίο χαιρετισμό στον εθνικό τους ήρωα. |
| MILTIADIS (ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ) | Ο Μιλτιάδης γεννήθηκε στην Αθήνα, περ. το 550 π.Χ., προερχόμενος από μια πλούσια, ισχυρή και αριστοκρατική οικογένεια. Ανέλαβε διάφορες δημόσιες θέσεις στην πόλη και γύρω στο 516 π.Χ. κατέλαβε την εξουσία της αθηναϊκής αποικίας στην Θρακική Χερσόνησο (τα σημερινά Στενά της Καλλίπολης), την οποία προηγουμένως κυβερνούσε ο θείος του, που έφερε το ίδιο όνομα. Το 499 π.Χ., ο Μιλτιάδης συμμετείχε στην εξέγερση των ελληνικών πόλεων στις ακτές της Μικράς Ασίας, που στη συνέχεια ονομάστηκαν Ιωνία. Ο Πέρσης αυτοκράτορας Δαρείος χρησιμοποίησε την Επανάσταση των Ιώνων ως πρόσχημα για την επίθεσή του κατά της Ελλάδας. Ο περσικός στρατός παρατάχθηκε στον κόλπο του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και προετοιμαζόταν να κινηθεί εναντίον της Αθήνας. Ο Μιλτιάδης εκλέχτηκε ως ένας από τους δέκα «στρατηγούς» και επειδή ήταν εξοικειωμένος με τις περσικές στρατιωτικές τακτικές, του εμπιστεύτηκαν ουσιαστικά το γενικό πρόσταγμα. Ακολουθώντας τις συμβουλές του, οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοί τους, οι Πλαταιείς, απέκλεισαν τον δρόμο προς την πόλη, υποχρεώνοντας τους Πέρσες να παραμείνουν στον κόλπο. Την αυγή της έκτης ημέρας, ο Μιλτιάδης διέκρινε μια ευνοϊκή στιγμή για επίθεση, πιθανότατα επειδή απουσίαζε το φοβερό περσικό ιππικό. Άφησε αδύναμο το κέντρο της αθηναϊκής παράταξης, ενώ ενίσχυσε τις πτέρυγες. Στη συνέχεια διέταξε τους στρατιώτες του να επιτεθούν στους εχθρούς τους για να αποφύγουν τους πολυάριθμους τοξότες τους. Το κέντρο οπισθοχώρησε, ενώ οι Αθηναίοι κατηύθυναν τους εισβολείς στις πτέρυγες, καταστρέφοντας τις περσικές γραμμές και περικυκλώνοντας το ισχυρό κέντρο των Περσών με επίθεση στα νώτα τους και λήγοντας τη μάχη με την υποχώρησή τους στα πλοία. Η μάχη του Μαραθώνα ήταν θρίαμβος τόσο μιας πόλης όσο κι ενός ανθρώπου. Οι Αθηναίοι στρατιώτες (οπλίτες) ήταν καλύτερα οπλισμένοι και καλύτερα εκπαιδευμένοι, αλλά το σημαντικότερο, ήταν πολίτες της νεογέννητης δημοκρατίας, ίσοι, συνειδητοί και υπεύθυνοι υπερασπιστές της πατρίδας τους. Όσον αφορά τον Μιλτιάδη, απέδειξε σαφώς πως μια λαμπρή στρατηγική μπορεί να υπερνικήσει πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις. |
